Ч.Хүрэлбаатар Эдийн засаг, хөгжлийн сайдаар ажиллаж байхдаа буюу 2022 онд ОХУ-тай "Чөлөөт худалдааны түр хэлэлцээр" хийсэн. Энэ хэлэлцээр нь алсдаа Евразийн эдийн засгийн холбоонд элсэх эхлэл байсан бөгөөд одоо Шадар сайд С.Амарсайхан, Л.Гантөмөр нар үргэлжлүүлж, В.Путины байгуулсан Евразийн эдийн засгийн холбоонд Монгол Улсыг түр элсүүлэх гэж буй.
Улмаар гэрээ байгуулах хугацааг түр хойшлуулаад байгаа. Тэгвэл Евразийн эдийн засгийн холбоонд Монгол Улс гарын үсэг зурах гэрээний эх хувь ил боллоо. Евразийн эдийн засгийн холбоо (ЕАЭБ)-нд Бүгд Найрамдах Армен Улс, Бүгд Найрамдах Беларусь Улс, Бүгд Найрамдах Казахстан Улс, Киргиз Улс, ОХУ багтдаг. Нэг талаас эдгээр таван улс болон нөгөө талаас Монгол Улс оролцож буй уг гэрээний зарим онцлох заалтуудаас хүргэе.
-ТАЛУУД ГААЛИЙН ТӨЛБӨР, АЛИВАА ТАТВАРГҮЙГЭЭР ХИЛЭЭР БАРАА ЧӨЛӨӨТЭЙ НЭВТРҮҮЛЭХ ҮҮРЭГ ХҮЛЭЭНЭ-
Энэхүү гэрээний зарчим, дүрмийн дагуу илүү нарийвчлан тодорхойлсон зорилтууд нь:
а) Талуудын хооронд барааны худалдааг либералчлах, хялбарчлах. Үүнд энэхүү гэрээний заалтын дагуу тарифын болон тарифын бус саад тотгорыг бууруулах, арилгах;
б) Талуудын эдийн засаг, худалдааны харилцан үйлчлэлийг дэмжих;
в) Талуудын хоорондын худалдааг өргөжүүлэх, төрөлжүүлэхийг дэмжих.
5 дугаар зүйл: Гаалийн татварыг бууруулах эсвэл цуцлах:
2. Энэ зүйлд заасан зүйл нь аль нэг тал ямар ч үед бараа импортлоход дараах зүйлийг ногдуулахад саад болохгүй.
(а) дотоодын ижил төрлийн барааны хувьд энэхүү гэрээний 9 дүгээр зүйлийн (Үндэсний журам) заалтын дагуу ногдуулсан дотоод татвартай тэнцэх хэмжээний хураамж;
(б) Талын хууль тогтоомж болон бусад дүрэм журмын дагуу энэхүү гэрээний 19 дүгээр зүйлд (дотоод зах зээлийг хамгаалах арга хэмжээ) заасны дагуу ногдуулсан аливаа татвар.
(в) энэхүү гэрээний 7 дугаар зүйлд (Төлбөр ба хураамж) заасны дагуу үзүүлсэн үйлчилгээний өртөгтэй дүйцэх төлбөр буюу бусад хураамж.
8 дугаар зүйл: Хориглох, тоон хязгаарлалт, арга хэмжээ авах:
Энэхүү гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол талууд 1994 оны XIGATT-ын 1994 оны ТХЕХ-ийн XIII зүйлд нийцүүлэн харилцан худалдаанд байгаа барааг импортлох, экспортлохтой холбоотой хориг, тоон хязгаарлалт, түүнтэй адилтгах бусад арга хэмжээг хэрэглэж болно.
Талууд дараах байдлаар харилцахыг хичээх ёстой:
(а) Зохих тохиолдолд шилдэг туршлагыг нэвтрүүлэх зорилгоор АЭО-ын хөтөлбөрүүдээр ажиллуулах, сайжруулах туршлагаа хуваалцах;
(б) Тал бүрийн хууль тогтоомж, талуудад тогтоосон үйл явцын дагуу АЭО-ын хөтөлбөрүүдэд эрх олгосон операторуудын талаар харилцан мэдээлэл солилцох;
(в) Худалдааг хөнгөвчлөхөд чиглэсэн ашиг тусыг талуудад эрх олгосон операторуудыг хайх, хэрэгжүүлэхэд хамтран ажиллах.
-ХАМТЫН АЖИЛЛАГААНЫ ХҮРЭЭНД ТАЛУУД ГААЛИЙН БАЙГУУЛЛАГЫН МЭДЭЭЛЛИЙГ ТОГТМОЛ СОЛИЛЦОНО-
5. Энэ зүйлийн 2-4 дэх хэсэгт заасны дагуу өгсөн бүх мэдээллийг талууд нууц гэж үзэх ёстой. Шүүхийн үйл ажиллагааны хүрээнд задруулахаас бусад тохиолдолд ийм мэдээллийг өгсөн талын хүн, байгууллагын бичгээр зөвшөөрөл авалгүйгээр задруулах боломжгүй.
6. Талуудын гаалийн байгууллагууд гаалийн хамтын ажиллагааг хэрэгжүүлэхийн тулд гаалийн асуудлаар шуурхай, найдвартай мэдээлэл солилцох, харилцан үйлчлэлийн зохицуулалтыг хангах холбоо барих цэгийг бий болгох замаар харилцаа холбооны сувгийг бий болгох, хадгалахыг хичээх хэрэгтэй.
7. Гаалийн удирдлага, худалдааг хөнгөвчлөхтэй холбоотой холбогдох асуудлыг хэлэлцэх зорилгоор зохион байгуулж буй техникийн зөвлөгөөнийг талуудын тохиролцсон газар, цагт зохион байгуулна.
8. Гаалийн горимыг хэрэглэх үйл явцыг хялбарчлах, түүнчлэн гаалийн хууль тогтоомж, зохицуулалтыг зөрчихөөс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор талууд гаалийн байгууллагуудын хооронд худалдаа хийж байгаа барааны талаар талуудын гаалийн байгууллага хооронд мэдээлэл солилцох ажлыг зохион байгуулна.
9. Цахим хэлбэрээр мэдээлэл солилцоход тавигдах бүх шаардлага, техникийн нөхцөл, түүнчлэн солилцох мэдээллийн тодорхой бүрэлдэхүүнийг ЕАЭБ-ын гишүүн орнуудын эрх бүхий байгууллагуудын хооронд дүгнэлт гаргах ёстой тусдаа протоколоор тодорхойлсон байх ёстой.
10. Цахим хэлбэрээр мэдээлэл солилцох ажлыг талууд ЕАЭБ-ын мэдээллийн нэгдсэн системийн техникийн дэд бүтэц, түүнчлэн Монгол Улсын холбогдох дэд бүтцийг ашиглах замаар хэрэгжүүлнэ.
11. ЕАЭБ-ын нэрийн өмнөөс цахим хэлбэрээр мэдээлэл солилцох үйл ажиллагааг бий болгох, хялбаршуулах үйл явцыг Евразийн эдийн засгийн комисс зохицуулдаг.
21 дүгээр зүйл: Ил тод байдал, мэдээлэл солилцох:
1. Тал бүр өөрийн хууль тогтоомж, бусад дүрэм журмынхаа дагуу энэхүү гэрээнд хамаарах аливаа асуудлаар өөрийн хууль тогтоомж, нийтлэг хэрэглээний бусад зохицуулалт, түүнчлэн холбогдох олон улсын гэрээг цаг тухайд нь нийтлэхийг баталгаажуулна. Хүчин төгөлдөр болсон өдрөөс хойш хамгийн багадаа, эсхүл боломжтой бол цахим хэлбэрээр чөлөөтэй нэвтрэх зорилгоор байршуулж болно.
2. Тал бүр энэхүү гэрээг хэрэгжүүлэх, эсхүл энэхүү гэрээний дагуу нөгөө талын ашиг сонирхолд ихээхэн нөлөөлж болох аливаа арга хэмжээний талаар тал бүрийн үзэж байгаагаар аль болох дээд хэмжээгээр нөгөө талдаа мэдэгдэнэ.
-ЭНЭХҮҮ ГЭРЭЭГ ГУРВАН ЖИЛИЙН ХУГАЦААТАЙ БАЙГУУЛЖ, ДАХИН ГУРВАН ЖИЛЭЭР СУНГАНА-
Хүчинтэй байх, цуцлах, цуцлах нөхцөл:
1. Талууд өөрөөр тохиролцоогүй бол энэхүү гэрээг гурван жилийн хугацаатай байгуулсан бөгөөд дараа нь гурван жилийн хугацаагаар сунгана.
2. Эхний гурван жилийн хугацаа дууссанаас хойш нэг жилийн дотор талууд худалдааны журмыг хялбарчлах, талуудын хоорондох үндсэн бүх худалдаанд тариф болон бусад хязгаарлалттай худалдааны зохицуулалтыг арилгах зорилгоор энэхүү гэрээг шинэчлэн боловсруулж эхэлнэ.
3. Тал бүр энэхүү гэрээг цуцлах хүсэлтэй байгаагаа нөгөө талдаа мэдэгдэж, энэхүү гэрээг цуцлах эрхтэй. Энэхүү гэрээ нь нөгөө тал холбогдох мэдэгдлийг хүлээн авснаас хойш долоо дахь сарын эхний өдөр дуусгавар болно.
4. Энэхүү гэрээ нь ЕАЭБ-ын гэрээнээс гарсан өдөр ЕАЭБ-ын гишүүн орнуудын хувьд хүчингүй болно. Евразийн Эдийн засгийн Комисс нь Монгол Улсад эгүүлэн татах тухай мэдэгдэл хүчин төгөлдөр болохоос 6 (6) сарын өмнө мэдэгдэх үүрэгтэй. Талууд энэхүү гэрээнээс гарахаас гарах үр дагаврыг хэлэлцэхийн тулд өөр хоорондоо зөвлөлдөх үүрэг хүлээнэ хэмээн тус тус заажээ.
.jpg)
