Төрийн байгуулалтын байнгын хороо өнөөдөр /07.09/ хуралдаж байнгын хорооны даргыг сонгох, УИХ-ын Тамгын газрын ЕНБД-ыг томилох тухай хэлэлцэх, УИХ-ын тогтоолд өөрчлөлт оруулах, Засгийн газрын бүтэц, бүрэлдэхүүний тухай хуулийн төслийг хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцэх юм.
УИХ-ын гишүүн П.Сайнзориг: -Б.Баасандорж даргыг нэр дэвшиж байгааг дэмжиж байна. Ерөнхий нарийн бичгийн дарга дэгийн зөвлөх. Дэгийг аль байнгын хороогоор хэлэлцэж, яаж санал хураах вэ гэдэг дээр зөвлөгөө өгдөг том хүн. Бид энэ асуудалд анхаарах шаардлагатай. Монгол өмчийн асуудал замбараагүй явж ирлээ. Бизнесийн эрх зүйн байдлын асуудал Хууль зүйн байнгын хороонд харьяалагддаг ч огт хэлэлцэгддэггүй. Зөв тохируулга хийхгүй бол. Ядаж газрын асуудлыг Хууль зүй болон Төрийн байгуулалтын байнгын хороогоор хэлэлцдэг баймаар байна. Энэ асуудалд ямар байр суурьтай байна вэ?
УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан: -УИХ-ын байнгын хорооны асуудлууд давхардсан тал харагдаж байгаа. Мөн мэргэжлийн зөвлөхүүдийг ажиллуулахыг бодлогоор дэмжиж ажиллана. Гишүүд санаачлага, саналаа хэлэхээс гадна засч залруулахад анхаарах хэрэгтэй байна. Нийт 580 хууль хэрэгжиж, 3000 гаруй журам хэрэгжиж байна. УИХ бүрэн хүчин чадлаараа ажиллах ёстой. УИХ-ын даргын хувьд хуульч мэргэжилтэй 27 УИХ-ын гишүүн парламентад орж ирж байгаа нь олзуурхууштай.
Нэр дэвшигч Б.Баасандорж: -Дэгийн зөвлөхтэй холбоотой асуултад хариулъя. УИХ-ын Тамгын газрын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга нь УИХ-ын дэгийн зөвлөх байна гэж заасан. Мөн УИХ-ын чуулганы Дэгийн тухай хуульд ЕНБД нь дэгийн тухай саналаа Ёс зүй, дэгийн байнгын хороонд хүргүүлнэ гэж заасан. Миний хувьд надад итгэл үзүүлж томилбол эхний ажлаа УИХ-ын чуулганы Дэгийн тухай хуульд холбогдох саналаа байнгын хороонд хүргүүлнэ.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ: -Парламентын олон мэргэжлийн ялгаатай байдлыг парламент дунд холбох гүүр болгон ашигласнаар боловсон хүчнийг шат дараатай бэлтгэх боломжтой болдог. Нөгөө талаараа албан тушаал бүрэн өөрийн эрхлэх асуудалтай, давхцахгүйгээр хариуцлага хүлээх чадвартай байж асуудлаа шийднэ. Тэгэхгүй бол асуудлаа шийдэж чадахгүй албан тушаалууд байна. Жишээлбэл, дэд сайдууд байна. Гэхдээ сайд, Төрийн нарийн бичгийн дарга нь эрх мэдлээ өгдөггүй, дунд нь зөвхөн ажлын хэсгийн ахлагч болж хувирдаг. Бусад улсуудад Дэд бүтцийн сайд нь үндсэн сайд, Замын тээвийг нь дэд сайд хариуцаж, зөвхөн тэр асуудалд гарын үсэг зурдаг. Олон улсад үндсэн чиг үүргийн төрийн сайд, эрхлэх асуудлын сайд гэдэг статустай байдаг. Цаашдаа бид энэ асуудлыг ярьж, тэр агуулга руу явж байгааг хэлье.
УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжин: -ХЗДХЯ-ны нэрийн өмнө шударга ёс гэж нэмсэн байна. Агуулгын хувьд салбарын сайд, ерөнхий прокурор хоёр нэг байдаг улс орнуудын нэр томъёо. Үндсэн хуульд ямар нэгэн байдлаар өөрчлөлт оруулах замаар Ерөнхий прокурор гэдэг статусыг гүйцэтгэх эрх мэдэл дотор оруулах гэж байгаа юм уу. Шударга ёс гэж нэрлэж байгаа бол Засгийн газрын дотоод дахь хүний эрхийн аудит хийдэг систем энд үүснэ гэсэн үг. Тэгэхээр хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах байдлаар ХЗДХЯ-ны чиг үүрэг өргөжих ёстой. Гэтэл хэрэглэгчийн эрх Шадар сайд дээр явж байгаа. Энэ эрхээ шилжүүлэхгүй юм уу. Манайх л холион бантан болгосон байдаг. Төр бол хамгийн бага стандартыг тогтоох ёстой.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ: -Хуулийн байгууллагын будлианыг засах, зөв ойлголтыг нийгэм мэдэх гэдэг агуулгаар ХЗДХЯ-ны нэрний өмнө шударга ёс гэх нэршлийг оруулж ирж байгаа юм. Прокурор, мөрдөх байгууллага, шүүхийн байгууллагын дунд байгаа бараг найз нөхдүүд байдаг юм. Хууль хяналтын байгууллагад хяналт тэнцэл гэдэг зүйл байхгүй болоод удсан. Тэр агуулга руу явуулахаар олон улсын нийтлэг жишгийн дагуу оруулсан. Сонгодог агуулга руугаа алхам алхмаар явах хэрэгтэй. Бид сая 126 гишүүнтэй болох асуудлыг таван парламет ярьсны эцэст хийсэн. Хувь тэнцүүлэх тогтолцоогоо. Ер нь мөрдөх байгууллага Засгийн газрын харъяанд байдаг. Прокурор нь УИХ, шүүх нь тусдаа байдаг гэх ойлголттой. Бодит байдал дээр томилсон хүмүүстээ үйлчилдэг бүтэц байдаг. Заримыг нь мэдэхгүй гаргачихдаг, ил тод биш, зарим шүүх бүрэлдэхүүн зөвлөлдөх тасалгаандаа хуралдаггүй гэх асуудал байдаг. Гүйцэтгэх засаглал нь шүүхийн асуудлыг хэлэхээр шүүгчдэд долигонодог улстөрчид нь учиргүй шүүмжилнэ. Нэр усаараа холбоотой. Өдрөөс өдөрт иргэд ялгаж харж байна. Хууль зүйн сайдыг хүн барьж хорьдог хүн гэж боддог. Гэтэл ямар ч эрх мэдэлгүй хүн байдаг. Үүнийг ойлгоосой гэж бодож энэ удаа хамтрахад Ардчилсан нам ХЗДХЯ-ыг аваасай гэж бодож байгаа. Энэ олон шүүмжлээд байгаа хүний эрхийн зөрчлүүд яг юу байв гэдгийг тухайн салбарт очсон хүн нь олж, хараад хэлээсэй. Тэр агуулгаараа олон улсын байгууллагын хяналт тэнцэл. Х.Тэмүүжин та нар нам дотроо ярьж болно. Хүсэлт тавихад санал нэг байж болно гэдгээ илэрхийлсэн. Ингэх ёстой гэж хэлэхээсээ илүү хийх л цаг шүү дээ.
