Монгол Улсын татварын тогтолцоо иргэд, аж ахуйн нэгжүүдэд ээлгүй, хүндрэл, дараатай байсаар ирснийг хүн бүр хэлдэг. Үүнийг зайлшгүй шинэчлэх хэрэгцээ, шаардлага тулгарсныг ч эдийн засагчид ярьж буй. Иймд УИХ-ын даргын захирамжаар Татварын багц хуулийг шинэчлэх ажлын хэсэг байгуулагдаж, татварын цогц шинэчлэлт хийхээр ажиллаж эхэлсэн.
Уг ажлын хэсгийг УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуяг ахалж, Т.Аубакир, Р.Батболд, Ж.Баясгалан, Х.Ганхуяг, П.Ганзориг, Б.Заяабал, О.Номинчимэг, Б.Пунсалмаа, Д.Энхтүвшин нарын гишүүд ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд орж ажилласан юм.
-ШАТАЛСАН ТАТВАРЫН БОСГЫГ ХОЁР ДАХИН НЭМЭГДҮҮЛЖЭЭ-
Хувь хүний орлогын албан татварыг 1% болгон бууруулах санал асуулга явж, 100 мянган иргэн дэмжсэнээр байнгын хороогоор хуулийн төсөл санаачлах эсэхийг шийдвэрлэхээр байгаа. Иймд татварын багц хуулийн төсөлд шинэчлэлт орсноор хэрхэн өөрчлөгдөхийг харвал, шаталсан татварын босгыг 2 дахин нэмэгдүүлсэн байна. Манай улс шиг уул уурхайн баялагтай улсад шаталсан татварын тогтолцоо нэн тохиромжтой байдаг аж. Өмнө нь бид 0-10 саяын орлоготой бол 10%, 10-15 сая төгрөгийн орлоготой бол 15%, 15 саяас дээш төгрөгийн орлоготой бол 20%-ийн татвар төлдөг байсан. Харин хуулийн шинэчлэлтэд зааснаар,
- 800 мянган төгрөг хүртэлх цалинтай иргэний ХХОАТ-ыг 100 хувь хөнгөлнө.
- 0-10 сая төгрөгийн цалинтай иргэдийг 10%,
- 10–15 сая төгрөгийн 12%,
- 15-20 сая төгрөгийн цалинтай бол 14%,
- 20-25 сая төгрөгийн цалинтай бол 16%,
- 25-30 сая төгрөгийн цалинтай бол 18%,
- 30 саяас дээш төгрөгийн цалинтай бол 20%-ийн татвар төлнө.
Өөрөөр хэлбэл төлөх ХХОАТ-ийн хувь хэмжээ тодорхой хэмжээгээр буурна. Мөн иргэн бүрд татварын хөнгөлөлтийг олгох бөгөөд төсөвт үзүүлэх нөлөө нь 2.4 их наяд төгрөг гэсэн урьдчилсан тооцоо гарчээ. Төрөөс гарж байгаа бүх мөнгө и-баримт дээр тулгуурлаж гардаг болох юм байна. Одоогоор төрөөс гарж байгаа хөрөнгө оруулалт НӨАТ-тай гардаг ч урсгал зардал НӨАТ-гүй гардаг бөгөөд үүнийг бүгдийг нь НӨАТ-тай болговол хувь хүний орлогыг тодорхойлох бүрэн боломжтой болж, хувь иргэн дээр татварын хөнгөлөлт эдлүүлэх боломж үүсэх аж. Мөн аж ахуйн нэгжүүд 1.5 тэрбумын орлого олж түүнээсээ 1 хувиар татвар төлдөг байсан бол үүнийг 2.5 тэрбум болгон өсгөж байгаа юм байна.
Ийнхүү Хувь хүний орлогын албан татварын хөнгөлөлтийн талаар дурдахад ийм байна. Харин НӨАТ-ын хувьд 0-500 мянган төгрөгийн худалдан авалт хийдэг иргэд 100%, 500-800 мянган төгрөгийн худалдан авалт хийдэг бол 50%, 800 мянган төгрөгөөс дээш худалдан авалт хийдэг бол 20%-ийн НӨАТ-ын буцаалт авдаг болох гэнэ.
-ТАТВАРЫН ШИНЭЧЛЭЛТ ХИЙСНЭЭР ӨРХИЙН БОДИТ ОРЛОГО 8-10% ӨСӨЖ, ЭДИЙН ЗАСАГ ТЭЛНЭ-
Хувь хүний орлогын албан татварыг гаднын улс оронд хэрхэн авдаг талаар тодруулбал Шинэ Зеландад 10.5-39 хувийн татварыг авдаг бол Сингапурт 0-24 хувийн татварыг 14 шатлалтайгаар, Солонгост 6-45 хувийн татварыг 8 хувийн шатлалтайгаар, Итали Улсад 24-43 хувийн татварыг 3 шатлалттайгаар авдаг байна.
Түүнчлэн 2025 оны нэгдүгээр сарын 27-ноос эхлэн энэ хуулийн хэлэлцүүлгийн зохион байгуулж, бүх нийтээс санал авч эхэлсэн. Татварын шинэчлэлтийн хуульд 170 мянган иргэн саналд өгсөн байна.
Мөн НӨАТ болон ХХОАТ-ын хөнгөлөлт хэрэгжиж эхэлбэл 1 сая төгрөг хүртэлх цалинтай иргэдийн орлого 145 мянган төгрөгөөр, 2.5 сая хүртэлх орлоготой иргэдийнх 158 мянган төгрөгөөр, 3.5 сая төгрөг хүртэлх цалинтай, 5 ам бүлтэй иргэдийн орлого 368 мянган төгрөгөөр тус тус нэмэгдэнэ. Түүнчлэн Татварын шинэчлэлтийг хийснээр 2026 оноос эхлэн өрхийн бодит орлого 8-10 хувь өсөж, бизнес эрхлэхэд татварын орчин сайжирч, далд эдийн засаг буурч, татварын суурь тэлэх тооцоо гарчээ. Мөн бизнесийн идэвхжил хөрөнгө оруулалт өсөж, ажил эрхлэлт нэмэгдэхээр байна.
